"Hôm ấy xem tập báo bài của con, tôi biết là cô chủ nhiệm giao cho cả lớp viết dàn ý bài văn "tả một người mà em yêu mến nhất". Thế mà con tôi ngồi vào bàn chỉ hơn 10 phút đã thông báo với mẹ 'con đã làm xong'.
Nghi ngờ nên tôi mở tập của con ra xem, bài dàn ý gọn gàng, khúc chiết, ý tứ rõ ràng trong khi môn văn là môn con tôi sợ nhất từ khi vào lớp 1 đến nay. Tôi càng nghi ngờ nên mở máy tính của con ra xem. Đúng là con đã nhờ 
Học ngoại ngữ bằng... ChatGPTĐỌC NGAY
Hay trong những tiết trải nghiệm sáng tạo, các em học sinh sẽ trao đổi, thảo luận cùng nhau phát triển ý tưởng thành sản phẩm mang dấu ấn riêng. Khi đã hoàn thiện phần nội dung cứng (phần viết), các em có thể sử dụng AI để biến bài viết thành sản phẩm trực quan và sinh động hơn, chẳng hạn như video có hỗ trợ hình ảnh, đồ họa, âm thanh hay hiệu ứng.
Hoặc khi giao những yêu cầu về hoạt động viết (sản phẩm về nhà), tôi yêu cầu học sinh nộp bản nháp kèm theo sơ đồ tư duy hoặc dàn ý do chính các em tự xây dựng. Từ dàn ý đó, khi lên lớp giáo viên có thể đặt một số câu hỏi để khẳng định tính chủ quyền của sản phẩm", thầy Huy phân tích.
Một số thầy cô giáo ở Hà Nội cho biết điều đầu tiên họ phải đặt ra các quy định rõ ràng như cho phép dùng AI để tra cứu, tóm tắt, kiểm tra ngữ pháp. Cấm dùng AI để làm bài kiểm tra. Phải kiểm tra, chỉnh sửa kết quả mà AI tạo ra. Ghi rõ nguồn AI ở các sản phẩm học tập... Nhưng quan trọng hơn là cách thầy cô thiết kế hoạt động học tập để tránh học sinh phụ thuộc vào AI, dạy cho học sinh cách sử dụng AI có tư duy.
Cụ thể khi thiết kế hoạt động học tập cho học sinh phải có các nhóm câu hỏi yêu cầu lập luận, phân tích, trải nghiệm cá nhân… Đây là loại câu hỏi AI khó trả lời hoặc sẽ khó trả lời mang dấu ấn cá nhân của học sinh. Ngoài ra có thể tổ chức thảo luận nhóm, thuyết trình trực tiếp, tổ chức cho học sinh xem câu trả lời của AI để chỉ ra điểm mạnh, điểm sai, hướng cải thiện.
Thầy Huy khuyên giáo viên cần lưu ý học sinh không tin hoàn toàn vào kết quả của AI mà phải biết so sánh, tra cứu các nguồn khác, hướng dẫn học sinh viết lại kết quả của AI theo cách hiểu riêng để rèn tư duy ngôn ngữ và phân tích.
Hệ lụy của lạm dụng AI
ThS Trần Nguyễn Tuấn Huy nhận định điều đáng lo ngại hiện nay là nhiều học sinh có xu hướng nhờ đến AI, trong đó có ChatGPT khi gặp khó khăn, đặc biệt với môn ngữ văn.
"Điều này khiến các em ít rèn luyện khả năng tư duy, sáng tạo. Về lâu dài, học sinh dễ phụ thuộc vào công cụ, hạn chế khả năng diễn đạt bằng ngôn ngữ của chính mình, tư duy phản biện cũng không được phát triển đầy đủ.
Thậm chí các em có thể trở nên thụ động, ngại suy nghĩ độc lập và thiếu tự tin bày tỏ ý kiến khi rèn luyện kỹ năng viết và nói (hai hoạt động quan trọng trong yêu cầu cần đạt của bộ môn ngữ văn)", ông Huy nói.
Ranh giới mong manh
Theo cô Nguyễn Thị Nhiếp - hiệu trưởng Trường THPT chuyên Chu Văn An (Hà Nội), nếu học sinh sử dụng AI với điều kiện nắm bản chất kiến thức, biết dùng AI để tạo nên những sản phẩm sáng tạo thì rất nên khuyến khích.
"Nhưng rõ ràng ranh giới giữa tiêu cực và tích cực trong dùng AI mong manh, người thầy cũng cần hiểu và vận dụng tốt AI trong công việc thì mới ngăn học sinh dùng AI tiêu cực và dẫn dắt học sinh sử dụng AI một cách tích cực để làm chủ công nghệ", cô Nhiếp khẳng định.
Không thể thay thế
"Nhiều người cho rằng về lâu về dài thì AI sẽ thay thế giáo viên. Tôi thì cho rằng AI không thể thay thế giáo viên được. Người thầy hiện nay không chỉ dạy kiến thức mà còn truyền động lực, cảm hứng học tập cho học sinh.
AI đã và đang hỗ trợ giáo viên, học sinh rất nhiều trong quá trình dạy và học. Nhưng không phải vì AI đưa ra cho ta một kết quả rất nhanh mà ta lạm dụng, phụ thuộc vào nó, kể cả với giáo viên và học sinh.
Tôi nghĩ ứng dụng AI vào công tác dạy học phải phù hợp với yêu cầu của bài dạy, phù hợp với đối tượng học sinh chứ không phải bài dạy nào cũng ứng dụng AI.
Với học sinh cũng vậy, tôi đã từng gặp trường hợp học sinh nhờ AI làm bài tập giùm rồi bê nguyên xi vào tập. Nhìn bài làm của học sinh, người giáo viên chỉ cần hỏi vài chi tiết là biết ngay.
Tôi thường nói với học sinh: ở nhà em có thể nhờ AI giải bài tập giùm nhưng khi vào phòng thi thì ai cho em sử dụng AI để làm bài. Mà việc đối phó với thầy cô như thế sẽ làm em mất đi khả năng tư duy, xử lý vấn đề.
Khi gặp một bài toán khó, nếu "bí" quá em có thể hỏi AI gợi ý một hướng đi. Từ gợi ý AI đưa ra, chúng ta phải xem lại, chắt lọc lại theo cách hiểu của ta vì AI nhiều lúc cũng đưa ra kết quả sai chứ có đúng hết đâu.
Thầy giáo Đặng Hữu Trí
(tổ trưởng tổ toán Trường THCS Nguyễn Du, phường Bến Thành, TP.HCM)
Ứng dụng AI trong dạy học ra sao? - Kỳ 1: AI hỗ trợ soạn bài, ra đề kiểm tra
